Verbouwing Achterolmen in Maaseik. - Samen apart, samen sterk!

Culturele win-winsituatie

Als cultuurhistorische grensstad heeft Maaseik een rijk verleden: rijk aan historie en rijk aan cultuur. Het stadsbestuur besliste dan ook om tijdens de huidige beleidsperiode zwaar in te zetten op duurzame cultuurinfrastructuur. De omvang en de betekenis van het eigentijdse cultuurcomplex illustreren dit.

Naast de grondige renovatie van Cultuurcentrum Achterolmen omvatten de plannen de verhuis van de stedelijke bibliotheek aan de Bleumerstraat naar een nieuwbouw langs de Van Eycklaan. Op die manier ontstaan er opportuniteiten om de cultuurbelevingswereld van de stad Maaseik aanzienlijk te versterken en te komen tot een vorm van kruisbestuiving tussen belangrijke culturele spelers. Een culturele win-winsituatie zeg maar, waarbij de afzonderlijke werking van een informatiecentrum en een cultuurcentrum in een sterker geheel – een cultuurhuis – worden geplaatst.

“In eerste instantie was het de bedoeling om het cultuurcentrum duurzaam te renoveren”, zegt Myriam Giebens, schepen van Cultuur. “Het meer dan veertig jaar oude gebouw voldeed op veel plaatsen niet aan de huidige energetische normen.” Bibliothecaris Karla De Greeve vult aan: “Tegelijk waren wij op zoek naar een nieuwe locatie voor onze stadsbibliotheek. Die had haar beste tijd gehad en de infrastructuur was vaak ontoereikend voor de activiteiten die we er wilden organiseren.”

Duurzaamheid en circulariteit

“Het project Achterolmen past in onze visie op duurzaamheid en het circulaire gedachtegoed”, vertelt Ronny Kuppens, projectdirecteur bij bouwbedrijf Reynders. “In dit project blijft het bestaande gebouw behouden en zijn er op lange termijn zelfs nog wisselmogelijkheden. Een van de parameters die ons altijd triggert, is de planning. Als algemeen aannemer werden wij op deze site geconfronteerd met een cultuurcentrum dat tijdens de werken aanvankelijk operationeel bleef. Planning was daarom een cruciale factor in de aanbesteding.”

Maximaal hergebruik

Een specialisatie van Reynders is de combinatie van nieuwbouw- en renovatiewerken. Ronny Kuppens: “De bestaande constructie van het cultuurcentrum is maximaal hergebruikt. Binnenin hebben de hoge pilaren een mooie architecturale uitstraling. Bekistingtechnisch waren ze een uitdaging, maar samen met DBV Architecten zijn we in onze opzet geslaagd. Verder hebben de vaklui van ons bouwbedrijf onder andere doorbrekingen uitgevoerd en heel wat prefabelementen ingewerkt.” Welke bouwfasen staan nog op stapel? “Voor het bouwverlof leggen wij het dak van de nieuwbouw dicht, zodat dit gedeelte ruwbouwmatig is voltooid. Medio augustus volgt het buitenschrijnwerk en worden de grote glaspartijen tussen de betonnen pilaren geplaatst. In het bestaande gebouw zijn voor de bouwvakantie een aantal doorbrekingen en ontmantelingen gepland, na het zomerreces dichten we het dak en wordt het interieur verder ingericht.”

Bibliotheek als derde plek

Het nieuwe bibliotheekgebouw, geïntegreerd in een vernieuwd Cultuurcentrum Achterolmen, biedt mogelijkheden om de bibliotheekwerking grondig te herdenken door de architecturale vormgeving en de inrichting af te stemmen op de gewenste vernieuwingen. “De bibliotheek is een uitnodigende plek met meerdere functies. Collecties aanbieden en uitlenen blijft een kerntaak. Maar de bibliotheek is tegelijk een cultuurhuis, waar het bruist van bedrijvigheid. De collecties worden daarbij doelgericht ingezet”, licht Karla De Greeve toe.

De moderne bibliotheek fungeert als een zogenaamde ‘derde plek’, de plek waar je verblijft als je niet thuis of op het werk bent. Het idee van een derde plek of third place komt oorspronkelijk uit de Community Building architectuur. Belangrijk is dat je je er veilig en thuis voelt, dat de plek relevant is voor de bezoeker en dat ze gratis is. Myriam Giebens: “De nieuwe bibliotheek is toegankelijk voor iedereen, ook voor niet-leden. Bovendien installeren wij er een Open+-systeem, zodat geregistreerde gebruikers de deuren van de bib kunnen openen buiten de bemande openingsuren.”

Beleven, tonen en ontmoeten

“Zowel het cultuurcentrum als de bibliotheek delen de belangrijke basisopdracht om de inwoners van Maaseik een gemeenschappelijke plek aan te bieden waar iedereen – los van leeftijd, gender, ideologie en origine – dingen kan aanraken, voelen, ruiken, horen, zien en proeven. Kortom: beleven”, aldus Laurens Leurs, directeur van Cultuurcentrum Achterolmen.
De bibliotheek als ‘belevingsplek’ focust op lezen, ontmoeting, taalvaardigheid, inclusie, educatie, kennisdeling, digitale vaardigheden, mediawijsheid, informatiebemiddeling, experimenteren, lokale verankering, erfgoed en samenwerking. Het cultuurcentrum blijft fundamenteel als ‘toonplek’ voor podiumkunsten – zang, dans, muziek, film, theater, humor, lezingen – zowel voor jong (schoolvoorstelling, familievoorstelling) als minder jong (avondprogramma) en als ‘ontmoetingsplek’ voor alle socioculturele actoren.

Gemeenschappelijk speelveld

“Met het samenbrengen van het cultuurcentrum en de bibliotheek ontstaat er een gemeenschappelijk speelveld dat voorheen door de fysieke afstand eerder beperkt was, maar voortaan ten volle kan worden ontwikkeld”, stelt Laurens Leurs. Zo zijn er de gemeenschappelijke ingang en onthaal (laagdrempelig en duidelijk), de foyer als gemeenschappelijke ontmoetingsplek waar de bibliotheek ook voorziet in een leestafel met tijdschriften en dagbladen, het theatercafé als ontmoetings- en leescafé, de informatiekiosk en het infopunt, de gemeenschappelijke publieke dienstverlening (sanitair, kluisjes, vestiaire), de gemeenschappelijke exporuimte, de gemeenschappelijke polyvalente ruimte (voor lezingen, kleine optredens, workshops) en de gemeenschappelijke experimenteerruimte (Fablab makerspaces).
“De clustering van het cultuurcentrum en de bibliotheek opent een zee van mogelijkheden”, knikt Myriam Giebens. “We brengen onze centrale cultuursite niet alleen dichter naar het stadscentrum, maar ook in de directe omgeving van de lokale scholen, buitenschoolse kinderopvang en vrijetijdsdiensten. Achterolmen wordt de nieuwe parel langs de Van Eycklaan waar cultuur in al zijn vormen een plek krijgt in onze stad.”

Uitbating theatercafé

Stad Maaseik is op zoek naar een gedreven uitbater met creatieve ideeën om het horecagedeelte van het vernieuwde cultuurcentrum annex bibliotheek te runnen. Met een ruim theatercafé en een aantrekkelijk terras biedt deze toplocatie talloze mogelijkheden voor een succesvolle zaak. Het stadsbestuur staat open voor verschillende concepten. Of het nu gaat om een gezellig café of een trendy brasserie, alles kan zolang het past binnen het totaalplan van de nieuwe cultuursite. Tot 29 september 2023 kunnen geïnteresseerden zich kandidaat stellen en een concreet voorstel indienen.